شهرستان اردَبيل Ardabil)) يکي از شهرهاي ايران و مرکز استان اردبيل در شمال غربي کشور است. اين شهر همچنين مرکز شهرستان اردبيل است. اردبيل از شهرهاي باستاني و تاريخي ايران است. اين شهر در نزديکي مرز جمهوري آذربايجان قرار گرفته است. اين شهر جاذبه‌هاي طبيعي فراواني دارد. شهر اردبيل در 219 کيلومتري تبريز و 591 کيلومتري تهران واقع شده است. شهر اردبيل در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا و در ميان کوه هاي تالش و سبلان واقع در رشته کوه البرز در شمال غرب فلات ايران جاي گرفته و داراي زمستان هاي سرد و تابستان هاي معتدل است. زبان مردم شهر اردبيل ترکي آذربايجاني است. مذهب اکثر مردم اين شهر، اسلام (شيعه دوازده امامي) بوده و مسلمانان اهل سنت در روستاهايي نظير عنبران واقع در شهرستان نمين، سکونت دارند. همچنين مسيحيانِ شهر که اغلب ارمني بوده‌اند در دهه هاي گذشته از اين شهر، مهاجرت نموده‌اند .
پيشينه شهر اردبيل:
در قرن ششم قبل از ميلاد زرتشت پيامبر بزرگ ايران ظهور کرد و بنابر روايت اوستا، کتاب يسنا در بالاي کوه سبلان بر او نازل شده است.
اردبيل از شهرهاي کهن ايران است که حدود 5000 سال قدمت دارد. در لوحه‌هاي گلي سومريان به صورت آرتا يا آراتتا ثبت گرديده است که خود، قدمت شهر را تا 5000 سال مي رساند. (تمدني همزمان با سومر در ايران وجود نداشته است.) اين شهر در زمان حکومت بني اميه مرکز حکومت آذربايجان و در زمان بني عباس مرکز قيام بابک خرمدين بوده است. کشفيات اخير در خصوص تاريخ اردبيل در منطقه مرادلو اردبيل نشان از کشف تاريخ 40 هزار ساله در اردبيل را به اثبات ميرساند. محوطه شامل بيش از يکصد تخته سنگ مزين به نقوش صخره‌اي بوده که با بررسي و مطالعه هر يک از آنها زواياي پنهاني از نحوه زندگي و استقرار بشر در اين منطقه از کشور نمايان خواهد شد. يکي از کارشناسان باستان شناسي اردبيل گفته است: «نقوش خمره‌اي يا همان سنگ نگاره ها کهن ترين آثار هنري بر جاي مانده از بشر هستند که قدمت برخي از آنها به چهل هزار سال قبل برمي گردد.
اردبيل در سال 618 هجري مورد حمله مغولان قرار گرفت. در دوران باستان نيز که ايران به چهار ولايت تقسيم شده بود، اردبيل مرکز ولايت باختر شامل آذربايجان، ارمنستان و آران بوده است. اما در زمان تيموريان و صفويان، نهضت تشيع و جنبش هاي سياسي ايران از اين شهر برخاست. اردبيل در زمان صفويان آباد گرديد و به اوج اعتبار، عزت، و عظمت خود رسيد، اما پس از انقراض اين سلسله در پيشامدها و تحولات تاريخي دوره نادرشاه و اوايل قاجار و به خصوص با ورود قشون روسيه به ايران و حوادث دوران مشروطيت، از رونق و اهميت افتاد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، در 24 فروردين 1372 به مرکز استان تبديل شد .
نمايي از مجسمه شاه اسماعيل صفوي
از آثار تاريخي اردبيل که برخي به دوره پيش از اسلام مي‌رسد، مي‌توان به «مسجد جامع اردبيل» که در قديم آتشکده بوده است، اشاره كرد. با توجه به اينکه اين مسجد، بزرگترين و قديمي ترين مسجد اردبيل است، احتمال مي‌رود يکي از واحدهاي آن، کتابخانه بوده، ولي در تاريخ اردبيل اشاره اي به آن نشده است. آرامگاه «شيخ صفي الدين اردبيلي» و بقعه «شيخ جبرائيل» از بناهاي تاريخي اين شهر به شمار مي روند. از جاذبه هاي طبيعي اين شهر مي توان به درياچه «شورابيل» و درياچه واقع در قله «سلطان سبلان» اشاره كرد.
كوه ساوالان (سبلان) اردبيل:
كوهسار بديع ما سبلان پديده شگفتي است، افراشته اي بلند كه تا 4844 متر از سطح دريا اوج گرفته است و ابرهاي بازيگوش به شيطنت بر شانه هايش مي لغزند. نادره اي از زيبايي و شكوه در جهان، عاشقان طبيعت را ديدنش و پوييدنش بهانه اي است تا همه ساله هزاران نفر از سرتاسر جهان به سويش روي آورند و روزان و شبان در اشتياق حضور و صعود تا اوج، تا قله قافش رهسپارند/
درياچه شورابيل اردبيل:
درياچه شورابيل درياچه‌اي در اردبيل در مسير دانشگاه محقق اردبيلي است. اين درياچه قبلاً بسيار شور بوده است ولي امروزه با افزودن آب شيرين از شوري آن کاسته شده، به طوري که نوعي ماهي قزل آلا در آن پرورش داده مي‌شود. اين درياچه داراي امکانات تفريحي، ورزشي و فرهنگي بسياري است. از آن جمله مي توان به امكاناتي نظير قايقراني، پيست دو ميداني، دوچرخه سواري، هتلهاي مجهز و زيبا، مجموعه شهر بازي براي بچه‌ها، رستوران در وسط درياچه و... اشاره كرد.
